İki gün önce Tünel’den Taksim’e doğru sağanak yağmurda yürürken, yağmur dinene kadar Galatasaray Meydanı, Meşrutiyet Caddesi’nde bulunan Avrupa Pasajı’na sığındım. Pasajın çaycısı “ikinci katta güzel bir kafe var, oraya geçin isterseniz” deyince “tamam” dedim.
Asansör kullanmadan merdivenle çıktım. Birinci kata geldiğimde pasajın harikulade heykellerini seyre daldım. Sonra bir kat daha çıktım. Pasajın mimarisine kuşbakışı bakakaldım. Sanki pasajın camekanına konmuş ıslak bir güvercin gibi hissettim o an kendimi. Ne’den sonra tünediğim yerden kalktım, ıslak kanatlarımı çırparak boş kafe’nin kapısından içeri girdim.
Avrupa Pasajı, Büyük Beyoğlu Yangını’ndan sonra 1874 yılında inşa edilmiştir.
Beyoğlu yangını tüm binaları yok edince İngiliz tüccar Mr Scribe Avusturyalı mimar Pulcher’e Avrupa Pasajı’nı yaptırmıştır. Açıldığı günlerde kuaförler, ayakkabıcılar, lambacılar, ibrişimciler, terziler, iplikçiler bir de çiçekçi Sabuncakis’in bir şubesi bulunuyormuş.
Avrupa Pasajı’nın çatısı tamamen camekan, duvarları ise aynalarla kaplı. Bundan dolayı olsa gerek pasajın diğer adı da Aynalı Geçit veya Aynalı Pasaj olarak bilinmektedir. Pera zamanında pasajın ismi ise: Pasage d’Europe veya Pasage des Miroirs ‘tü.
*Pasaj’ın sözlük anlamı, dükkanları olan geçit anlamındadır.
Avrupa Pasajı’nın içinde 22 dükkan var. Pasajın bana göre en büyük özelliği ise birinci katta bulunan sağlı sollu dizili siyah taş heykelleri.
İçeri girdiğim anda kafamı yukarıya kaldırdığımda aşağıda dükkanlarda asılı Türk bayrakları da görüş alanımdan çıktığından olsa gerek, kendimi adeta Londra’da bir pasajda gibi hissettim. İsmi bu noktada kesinlikle Avrupalı olmanın hakkını veriyor bence. Pera zamanı hatta bu pasaja Londra’daki Burlington Arcade’nin mini hali denirmiş.
Peki Büyük Pera Yangını olmadan önce bu pasajın yerinde ne vardı?
Hadi ona da bakalım birlikte…
- Osmanlı’da ilk sirk gösterisi Louis Soullier tarafından 1856’da Avrupa Pasajı’nın olduğu yerde düzenlenmiş.
- Büyük yangında yanan Naum Tiyatrosu‘da buradaymış.
Pasajın Meşrutiyet Caddesi’ndeki girişinden girip Balık Pazarı‘nın ortasına çıkabilirsiniz. Ya da tam tersi Balık Pazarı girişinden girip Meşrutiyet Caddesi tarafından çıkabilirsiniz.
Avrupa Pasajı’nın Balık Pazarı tarafı Çiçek Pasajı‘na bakıyor. İkinci kat kafe’nin balkonundan hemen karşımda duran Çiçek Pasajı’nın Cite de Pera orijinal yazısı ise adeta o şaşalı yıllardan kalan kalbi kırık hüznünü önüme seriyordu.
Pasage d’Europe… Aynalı Geçit
Geçmişten günümüze ulaşan nostaljik bir yansıma!
Zuhal Floria x
Instagram @banabiyersoyle