İki gün önce Tünel’den Taksim’e doğru sağanak yağmurda yürürken, yağmur dinene kadar Galatasaray Meydanı, Meşrutiyet Caddesi’nde bulunan Avrupa Pasajı’na sığındım. Pasajın çaycısı “ikinci katta güzel bir kafe var, oraya geçin isterseniz” deyince “tamam” dedim.
Asansör kullanmadan merdivenle çıktım. Birinci kata geldiğimde pasajın harikulade heykellerini seyre daldım. Sonra bir kat daha çıktım. Pasajın mimarisine kuşbakışı bakakaldım. Sanki pasajın camekanına konmuş ıslak bir güvercin gibi hissettim o an kendimi. Ne’den sonra tünediğim yerden kalktım, ıslak kanatlarımı çırparak boş kafe’nin kapısından içeri girdim.
Avrupa Pasajı, Büyük Beyoğlu Yangını’ndan sonra 1874 yılında inşa edilmiştir.
Beyoğlu yangını tüm binaları yok edince İngiliz tüccar Mr Scribe Avusturyalı mimar Pulcher’e Avrupa Pasajı’nı yaptırmıştır. Açıldığı günlerde kuaförler, ayakkabıcılar, lambacılar, ibrişimciler, terziler, iplikçiler bir de çiçekçi Sabuncakis’in bir şubesi bulunuyormuş.
Avrupa Pasajı’nın çatısı tamamen camekan, duvarları ise aynalarla kaplı. Bundan dolayı olsa gerek pasajın diğer adı da Aynalı Geçit veya Aynalı Pasaj olarak bilinmektedir. Pera zamanında pasajın ismi ise: Pasage d’Europe veya Pasage des Miroirs ‘tü.
*Pasaj’ın sözlük anlamı, dükkanları olan geçit anlamındadır.
Avrupa Pasajı’nın içinde 22 dükkan var. Pasajın bana göre en büyük özelliği ise birinci katta bulunan sağlı sollu dizili siyah taş heykelleri.
İçeri girdiğim anda kafamı yukarıya kaldırdığımda aşağıda dükkanlarda asılı Türk bayrakları da görüş alanımdan çıktığından olsa gerek, kendimi adeta Londra’da bir pasajda gibi hissettim. İsmi bu noktada kesinlikle Avrupalı olmanın hakkını veriyor bence. Pera zamanı hatta bu pasaja Londra’daki Burlington Arcade’nin mini hali denirmiş.
Peki Büyük Pera Yangını olmadan önce bu pasajın yerinde ne vardı?
Hadi ona da bakalım birlikte…
- Osmanlı’da ilk sirk gösterisi Louis Soullier tarafından 1856’da Avrupa Pasajı’nın olduğu yerde düzenlenmiş.
- Büyük yangında yanan Naum Tiyatrosu‘da buradaymış.
Pasajın Meşrutiyet Caddesi’ndeki girişinden girip Balık Pazarı‘nın ortasına çıkabilirsiniz. Ya da tam tersi Balık Pazarı girişinden girip Meşrutiyet Caddesi tarafından çıkabilirsiniz.
Avrupa Pasajı’nın Balık Pazarı tarafı Çiçek Pasajı‘na bakıyor. İkinci kat kafe’nin balkonundan hemen karşımda duran Çiçek Pasajı’nın Cite de Pera orijinal yazısı ise adeta o şaşalı yıllardan kalan kalbi kırık hüznünü önüme seriyordu.
Pasage d’Europe… Aynalı Geçit
Geçmişten günümüze ulaşan nostaljik bir yansıma!
Zuhal Floria x
Instagram @banabiyersoyle
Dün oradaydım, yazınızın ertesi günü, pasajlar hep bir kaçış yeri olmuştur, kimi zaman kestirme yol olur kimi zaman yağmurdan korur, sizin yaptığınız gibi. Esnafı birlik olur isteğinize cevap vermek için tatlı rekabetleri olsa da.
Dün Meşrutiyet Caddesi tarafından girdim, antikacıya şöyle bir baktım ve hemen yukarıda heykeller selamladı, bir iki derken başım yukarıda dükkanlara bakmadan ilerliyorum, bir ara iki esnaf birbirlerine benim tuhaf davranışımı işaret ederken biri diğerine “kesin İtalyandır… “ dediğini duydum ve yoluma devam ettim. Avrupa Pasajı’ nda Avrupalı Turist sanıldım, hoş Kapalı Çarşı’ ye hangi yaşımda gittiysem satıcıların Hello’ ları eksik olmamıştır.
Ben pasaj kelimesini daha bir güzel bulurum, geçit kelimesi ile eskiden İzmit’ in içinden geçen demiryolunun hemzemin geçitleri aklıma gelir, hepsinin bir ayrı bir adı vardı, kilometre taşı gibi.
Avrupa Pasajı o kadar aydınlık ki çıkışında gözünüz kamaşmıyor, dışına biraz bakım istiyor, usulüne uygun olmak kaydı ile. Karşısındaki Çiçek Pasajı’ na da girdim, keyif dolu muhabbet edenlerin yeridir her zaman. Çıkar çıkmaz karşı sıradaki Mr. Cas Otelinin terasına da bakmayı ihmal etmedim.
Bir yerin ara sokaklarına girip pasajlarından bir başka sokağa kestirme olsun diye geçip gidiyorsanız veya etrafı görmek için bir seyir terasına da çıkıyorsanız artık oralı olmaktasınız demektir, Galata, Karaköy, Beyoğlu da sayenizde aynen bu şekilde benim için çok teşekkür ederim Zuhal Hanım. Öyle ki bir çok noktasını yazılarınızla tanıdım daha oraya gitmeden biliyorum. Dolaşırken ne adrese ne haritaya bakıyorum, her biri sırayla karşıma çıkıyorlar.
Bütün bu bilgileri içeren yaşanmış hikayeleri aktaran kitabınızı hazırlarken her şeyin rast gitmesini dilerim.
Kolay gelsin 🧿✍️📚.
Ben hangisi yakışıyorsa onu kullanıyorum… Dükkanlar varsa mutlaka pasaj uygun kalıyor tabii:))
Ne güzel bir gün olmuş size. MR Cas otelinin terasına da gitmişsiniz. Güzel yorumunuz için teşekkür ederim. Okuması büyük bir keyif verdi😍